CÀN LĂNG – NƠI AN NGHỈ CUỐI CÙNG CỦA NỮ ĐẾ DUY NHẤT TRONG LỊCH SỬ TRUNG HOA

Võ Tắc Thiên (624–705), còn được gọi là Vũ hậu hay Thiên hậu, là nữ hoàng đế duy nhất được chính sử Trung Hoa công nhận. Từng là phi tần của Đường Thái Tông Lý Thế Dân, bà trở thành hoàng hậu của Đường Cao Tông Lý Trị, và sau đó chính thức bước lên ngai vàng, lập ra triều Võ Chu, nắm giữ quyền lực trong suốt 15 năm trị vì.

Dưới thời Võ hậu, Trung Hoa mở rộng lãnh thổ, phát triển kinh tế, trọng dụng nhân tài và khuyến khích Phật giáo. Tuy nhiên, trong xã hội phong kiến nặng tư tưởng trọng nam khinh nữ, việc bà lên ngôi vấp phải nhiều phản đối. Năm 705, Võ Tắc Thiên bị ép thoái vị trong một cuộc binh biến do các đại thần đứng đầu là tể tướng Trương Giản Chi phát động, kết thúc thời kỳ Võ Chu, đưa Đường Trung Tông trở lại ngai vàng. Võ hậu bị giam lỏng cho đến khi qua đời ở tuổi 82.

Theo di nguyện, di hài của Võ Tắc Thiên được hợp táng cùng Đường Cao Tông tại Càn Lăng, tọa lạc trên đỉnh núi Lương Sơn, huyện Càn, tỉnh Thiểm Tây. Càn Lăng được xây dựng từ năm 684, mất hơn 23 năm mới hoàn thành, đúng vào thời kỳ đỉnh cao thịnh trị của nhà Đường.

Quy mô lăng tẩm vô cùng hoành tráng, mô phỏng theo kinh thành Trường An, với kết cấu gồm hoàng thành, cung thành và ngoại quách.

• Trục lăng chạy theo hướng Nam – Bắc dài 4,9km

• Chu vi cung thành: 19km

• Chu vi toàn khu vực ngoại thành: 130km

• 308 phòng trong sân nội, tất cả đều được quy hoạch chi tiết

• Đường từ cổng vào cửa mộ dài 631m, lát đá lớn nguyên khối

• Tổng diện tích khu lăng mộ ước tính hơn 2,3 triệu m²

Đây không chỉ là nơi an nghỉ của hai nhân vật quyền lực bậc nhất triều Đường, mà còn là một trong những kiệt tác kiến trúc lăng tẩm quy mô nhất trong lịch sử Trung Hoa cổ đại – nơi kết tinh quyền lực, trí tuệ và huyền thoại của một nữ đế vượt thời đại.

Ẩn sâu bên trong khu lăng mộ Càn Lăng là một trong những dấu tích gây tranh luận nhiều nhất trong lịch sử Trung Hoa – tấm bia đá khổng lồ cao 7,5 mét, nặng gần 100 tấn, hoàn toàn không khắc một chữ nào, được gọi là “Vô tự bia”.

Việc một vị hoàng đế – đặc biệt là một nữ đế duy nhất trong lịch sử Trung Quốc – lại để trống tấm bia tưởng niệm của mình là điều hiếm có, tạo nên không ít giả thuyết và tranh cãi qua nhiều thế kỷ. Trong đó, nổi bật nhất là 3 quan điểm chính:

• Công cao đức trọng, không lời nào đủ để khắc ghi:
  Quan điểm này cho rằng Võ Tắc Thiên tự thấy công lao và ảnh hưởng của mình quá lớn, không thể tóm gọn trong vài dòng bia đá, nên chọn cách để bia trống – như một cách giao lại cho hậu thế phán xét.

• Để lịch sử tự phán xét:
  Bà là người nắm quyền trong một xã hội trọng nam khinh nữ, từng bị đả kích gay gắt từ triều đình và sử quan đương thời. Do đó, Võ Tắc Thiên không để lại một lời tự ca hay biện minh, mà chọn cách để lịch sử và hậu thế tự nhìn nhận, đánh giá công – tội một cách công bằng.

• Tránh thị phi hậu thế và giữ sự im lặng cao quý:
  Một quan điểm khác cho rằng, Võ Tắc Thiên hiểu rõ mọi lời lẽ trên bia mộ đều có thể bị diễn giải theo nhiều cách, thậm chí trở thành đề tài tranh cãi. Việc để bia trống cũng là cách giữ sự thanh tịnh, tránh bị xuyên tạc sau khi qua đời – một biểu hiện của sự điềm tĩnh và trí tuệ vượt thời đại.

Điều kỳ lạ là toàn bộ phần đầu của các bức tượng này đều bị mất, nhưng cho đến nay không có lời giải thích nào thực sự thỏa đáng. Dựa vào tư thế, trang phục và ghi chép lịch sử, các học giả cho rằng đây là tượng của hoàng thân, sứ thần từ các nước láng giềng và quan chức Tây Vực – những người đến dâng lễ hoặc hộ tống lễ tang nữ hoàng đế.

Câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ:
Phần đầu của các bức tượng hiện đang ở đâu? Ai đã phá huỷ chúng? Và vì lý do gì?

Có giả thuyết cho rằng đó là hậu quả của sự trả thù chính trị sau khi Võ Tắc Thiên thoái vị, hoặc là biểu hiện của những xung đột văn hóa – quyền lực giữa triều Đường và các thế lực đối địch. Nhưng cũng không loại trừ khả năng đây là sự tàn phá của thời gian, chiến tranh hoặc trộm cắp cổ vật trong suốt hàng thế kỷ.

Dù nguyên nhân là gì, những tượng người không đầu tại Càn Lăng vẫn là một bí ẩn lịch sử chưa có lời giải – góp phần tạo nên sự huyền bí và sức hấp dẫn đặc biệt của lăng mộ Nữ đế Võ Tắc Thiên đối với hậu thế.

Bí ẩn 61 bức tượng không đầu tại Càn Lăng – lăng mộ Võ Tắc Thiên – từ lâu đã gây nhiều tranh cãi. Có người cho rằng tượng bị phá trong cuộc nổi dậy thời An Thạch, có người lại đổ lỗi cho dịch bệnh thời Minh. T

Tuy nhiên, giả thuyết được nhiều chuyên gia đồng tình nhất là do trận động đất năm 1556 ở Thiểm Tây khiến đầu tượng vỡ rơi và bị vùi lấp. Chính vì thế, Càn Lăng cũng không tránh khỏi bị ảnh hưởng. Sau này, một người dân khi cuốc đất trên núi Lương Sơn đã phát hiện phần đầu tượng, củng cố thêm cho giả thuyết này. Cho đến nay, đây là lời giải thích hợp lý nhất về 61 bức tượng không đầu bên ngoài lăng mộ Võ Tắc Thiên.

Càn Lăng – Kho Tàng Châu Báu Và Di Sản Văn Hóa Vẫn Đang “Ngủ Yên”?

Vì chưa từng được khai quật, Càn Lăng đến nay vẫn là một bí ẩn lớn của khảo cổ học Trung Hoa. Với quy mô đồ sộ và vị thế của hai nhân vật được an táng – Đường Cao Tông và Nữ hoàng Võ Tắc Thiên, nhiều học giả tin rằng bên trong lăng mộ có thể cất giấu kho báu khổng lồ lên tới 500 tấn vàng bạc, ngọc ngà và đồ quý.

Không chỉ có của cải vật chất, các nhà nghiên cứu còn cho rằng Càn Lăng có thể chứa đựng những báu vật văn hóa thất truyền hàng ngàn năm. Theo giả thuyết, bản chính của “Lan Đình Tự” – kiệt tác thư pháp của “Thư thánh” Vương Hy Chi – có khả năng đã được đặt trong mộ, vì cho đến nay, chưa có ai tìm thấy bản gốc của tuyệt phẩm này.

Nhà văn hóa Quách Mạt Nhược từng khẳng định, trong Càn Lăng chắc chắn có hàng vạn thư tịch và danh họa quý hiếm. Ông tin rằng rất có thể tìm thấy những bộ sách thất lạc như “Thùy Củng Tập” (100 quyển) hay “Kim Luân Tập” (10 quyển) của chính Võ Tắc Thiên – những bộ sách mà sử sách chỉ ghi tên, nhưng hậu thế chưa ai từng được thấy.

Ngoài ra, Đường Cao Tông vốn nổi tiếng là người yêu hội họa. Theo sử chép, trước khi qua đời, ông từng dặn đưa toàn bộ các bức tranh yêu thích vào lăng mộ. Điều đó càng củng cố giả thiết rằng Càn Lăng là một kho tàng hội họa cổ đại khổng lồ, chưa từng được hé lộ với thế giới hiện đại.

Càn Lăng – Bí Ẩn Trường Tồn Và Lời Nguyền Bất Khả Xâm Phạm

Suốt hơn 1.300 năm, Càn Lăng – nơi yên nghỉ của Võ Tắc Thiên và Đường Cao Tông – vẫn chưa từng bị khai quật, dù từng 17 lần bị mộ tặc nhắm đến. Từ Hoàng Sào đến Ôn Đạo, nhiều kẻ đã huy động hàng vạn người để đào phá, nhưng đều thất bại trước các hiện tượng kỳ bí, tai nạn, thậm chí tử vong bất ngờ.

Người xưa tin rằng lăng mộ này ẩn chứa lời nguyền chết chóc, bảo vệ giấc ngủ ngàn thu của hai vị hoàng đế. Dù bên trong được cho là chứa hàng trăm tấn châu báu và thư họa quý hiếm, Càn Lăng vẫn nằm im trên đỉnh núi Lương Sơn, như một huyền thoại chưa có lời giải của Trung Hoa cổ đại.

Hiện nay, dù giới khảo cổ học ước tính rằng trong Càn Lăng có thể cất giữ kho báu lên đến 500 tấn, bao gồm 1/3 tài sản quốc gia của Đường Cao Tông và 1/3 của Võ Tắc Thiên, không có kế hoạch khai quật nào được thực hiện.

Nguyên nhân không chỉ nằm ở yếu tố tâm linh hay bảo tồn văn hóa, mà còn là do nguy cơ cổ vật bị phá hủy ngay lập tức khi tiếp xúc với không khí bên ngoài. Công nghệ bảo tồn hiện tại chưa đủ an toàn để tiến hành khai quật mà không gây hư hại. Vì thế, cho đến ngày nay, Càn Lăng vẫn sừng sững trên đỉnh núi Lương Sơn, như một huyền thoại sống còn nguyên vẹn, chờ thế giới hiện đại giải mã một cách xứng đáng.