EnglishMỤC LỤC NỘI DUNG
Ẩm thực Bắc Kinh thay đổi theo 24 tiết khí trong năm như thế nào? Cùng khám phá những món ăn truyền thống gắn liền với mùa và văn hóa phương Đông.
Trong văn hóa Trung Hoa, tiết khí không chỉ ảnh hưởng đến đời sống nông nghiệp mà còn “thấm” vào từng món ăn. Ẩm thực Bắc Kinh theo mùa thể hiện rõ triết lý ăn để cân bằng âm – dương, bồi bổ cơ thể.
24 Tiết Khí – Một Phần Cốt Lõi Trong Lịch Nông Canh Cổ Truyền Trung Quốc
Khái niệm “24 tiết khí (二十四节气 – èrshísì jiéqì)” ra đời từ hơn 2.000 năm trước. Đây là cách người xưa chia một năm thành 24 giai đoạn nhỏ, mỗi tiết khí phản ánh sự thay đổi rõ rệt của thời tiết, khí hậu, và môi trường tự nhiên, giúp nông dân điều chỉnh thời vụ canh tác
Chúng được chia đều trong năm, cứ khoảng 15–16 ngày sẽ có một tiết khí, bắt đầu từ Lập Xuân và kết thúc bằng Đại Hàn, ví dụ mùa xuân sẽ có những tiết khí như :
Mùa Xuân
- Lập Xuân (bắt đầu mùa xuân)
- Vũ Thủy (mưa ẩm)
- Kinh Trập (côn trùng thức dậy)
- Xuân Phân (ngày đêm bằng nhau)
- Thanh Minh (trong sáng, bắt đầu cày cấy)
- Cốc Vũ (mưa cho ngũ cốc)
Quan Niệm Của Người Trung Hoa Về 24 Tiết Khí
Đối với người Trung Quốc cổ đại (và vẫn còn ảnh hưởng đến hiện nay), 24 tiết khí không chỉ phục vụ canh tác, mà còn là hệ quy chiếu điều chỉnh cách ăn uống, văn hoá,..
Trong ẩm thực:
Người Trung Quốc tin rằng “ăn theo mùa” giúp cân bằng âm dương, phòng bệnh và bồi bổ đúng lúc.
Mỗi tiết khí có những món ăn, cách nấu phù hợp – ví dụ vào tiết Tiểu Hàn/Đại Hàn (cuối đông) nên ăn món nóng, giàu dinh dưỡng như thịt cừu hầm, trong khi vào tiết Hạ Chí nên ăn món mát như đậu phụ lạnh, canh bí đao để thanh nhiệt.
Trong văn hóa: Nhiều lễ hội truyền thống như Tết Thanh Minh, Đông Chí, Tết Đoan Ngọ… đều gắn với tiết khí và mang ý nghĩa tâm linh, tri ân tổ tiên, cầu mong mùa màng tốt tươi, sức khỏe dồi dào
Ẩm Thực Bắc Kinh Theo 4 Mùa: Khi Mỗi Mùa Là Một Hương Vị Riêng
Trong văn hóa Á Đông, mỗi tiết khí trong năm đều gắn liền với những món ăn đặc trưng, không chỉ để điều hòa cơ thể theo thời tiết mà còn mang ý nghĩa cầu chúc may mắn, sức khỏe và thịnh vượng
Mùa Xuân – Thanh Đạm Và Giải Độc
Mùa xuân với các tiết khí như Lập Xuân, Kinh Trập, Xuân Phân thường được đánh dấu bằng những món ăn thanh mát, nhẹ nhàng, phù hợp với sự khởi đầu của một năm mới
Bánh màn thầu hoa đào (hay còn gọi là “đào hoa tô”) là món bánh truyền thống có nguồn gốc từ người Hoa, thường xuất hiện vào dịp cuối Đông chí đến hết tiết Lập Xuân. Màu hồng của bánh được tạo từ gạo men đỏ, tượng trưng cho sự cát tường và khởi đầu mới. Bánh thường được người lớn tuổi tặng cho người trẻ như một lời chúc may mắn và tình duyên thuận lợi trong năm mới.
Trong tiết Vũ Thủy (雨水) – thời điểm mưa xuân bắt đầu xuất hiện, cháo hạt kê đậu xanh trở thành lựa chọn hàng đầu để thanh nhiệt, làm mịn da và nhẹ bụng. Đây là món ăn truyền thống của các gia đình Bắc Kinh, đặc biệt dành cho người cao tuổi và trẻ nhỏ.
Mùa Hè – Món Mát, Giải Nhiệt, Nhiều Rau Quả
Vào tiết Tiểu Thử (小暑) – khi cái nóng mùa hè bắt đầu trở nên oi bức, người Bắc Kinh thường chọn món “đậu phụ lạnh” để “hạ hỏa” cho cơ thể. Đậu mềm mát, rưới thêm hỗn hợp giấm đen và tỏi băm – vừa kích thích vị giác, vừa có tác dụng thanh nhiệt, diệt khuẩn tự nhiên.
Khi đến tiết Đại Thử (大暑) – thời điểm nóng đỉnh điểm trong năm, “miến lạnh trộn dưa leo” là món ăn quốc dân trên mâm cơm người Bắc Kinh. Dưa leo giòn mát, miến mỏng nhẹ kết hợp với nước sốt tỏi, xì dầu pha chút ớt – vừa dễ ăn, vừa giải nhiệt hiệu quả.
Mùa Thu – Món Giàu Dinh Dưỡng, Giữ Ấm
Hàn Lộ (寒露) là thời điểm gió heo may bắt đầu thổi, không khí hanh khô và dễ gây mất cân bằng cơ thể. Người Bắc Kinh thường chọn món thịt cừu hầm thuốc bắc – kết hợp các vị như táo tàu, kỳ tử, hoài sơn – để bổ khí huyết, giữ ấm tỳ vị và tăng sức đề kháng trước khi đông tới.
Sương Giáng (霜降) là tiết cuối cùng của mùa thu, khi những đợt sương đầu tiên bắt đầu xuất hiện. Gà om hạt dẻ là món ăn truyền thống trong giai đoạn này – mềm ngọt, ấm bụng, giúp nuôi dưỡng khí huyết và ngăn khô da khi tiết trời trở nên hanh hơn.
Mùa Đông – Ăn Gì Để Dưỡng Thận, Giữ Ấm?
Trong tiết Đông Chí (冬至) – ngày dài nhất của mùa đông, lẩu thịt cừu Bắc Kinh (Shuan Yang Rou) là món ăn truyền thống của mọi nhà. Với thịt cừu thái mỏng nhúng trong nước dùng nóng, ăn kèm tỏi băm, dầu mè và nước tương – đây là món ăn vừa giữ ấm, vừa tăng cường sinh lực, rất được coi trọng trong y học cổ truyền.
Khi bước vào tiết Tiểu Hàn (小寒) – trời cực lạnh, cơ thể dễ suy yếu, người dân Bắc Kinh thường ăn cháo kê nấu với táo tàu và long nhãn. Món cháo ngọt nhẹ, dễ tiêu, giúp dưỡng tâm an thần và tăng cường miễn dịch.
Bắc Kinh – Không Chỉ Là Hành Trình Du Lịch, Mà Là Hành Trình Cảm Vị
Ẩm thực Bắc Kinh không chỉ khiến người ta no bụng mà còn “nuôi dưỡng” theo đúng triết lý dưỡng sinh phương Đông. Thực đơn thay đổi theo mùa, dựa vào tiết khí không phải là điều ngẫu nhiên – đó là sự kết tinh của hàng nghìn năm văn hóa, y học cổ truyền và kinh nghiệm sống. Đừng chỉ đến Bắc Kinh để ăn ngon, hãy đến để ăn đúng mùa – đúng cách – đúng tinh thần.
Nếu bạn đang lên kế hoạch du lịch Bắc Kinh, đừng quên “ăn theo mùa” và tìm hiểu văn hóa ẩm thực để chuyến đi không chỉ là chụp hình mà còn là trải nghiệm từ vị giác đến tâm hồn.
