Càn Lăng – Nơi An Nghỉ Cuối Cùng Của Nữ Đế Duy Nhất Trong Lịch Sử Trung Hoa

Võ Tắc Thiên (624–705), còn được gọi là Vũ hậu hay Thiên hậu, là nữ hoàng đế duy nhất trong chính sử Trung Hoa. Bà từng là phi tần của Đường Thái Tông Lý Thế Dân, sau trở thành hoàng hậu của Đường Cao Tông Lý Trị và cuối cùng chính thức lên ngôi, lập ra triều đại Võ Chu, cai trị Trung Hoa suốt 15 năm.

Dưới thời Võ Tắc Thiên, đất nước thịnh trị, lãnh thổ mở rộng, kinh tế – văn hóa phát triển, Phật giáo hưng thịnh. Tuy nhiên, việc bà lên ngôi gặp nhiều phản đối. Năm 705, sau binh biến của tể tướng Trương Giản Chi, bà thoái vị, triều Võ Chu chấm dứt, Đường Trung Tông phục vị. Bà bị giam lỏng và qua đời không lâu sau, thọ 82 tuổi.

Theo di nguyện, bà được hợp táng cùng Đường Cao Tông tại Càn Lăng, trên đỉnh núi Lương Sơn (huyện Càn, tỉnh Thiểm Tây). Lăng mộ Càn Lăng được xây dựng từ năm 684, mất 23 năm mới hoàn thành – đúng vào thời kỳ cực thịnh của nhà Đường.

Quy mô lăng tẩm vô cùng hoành tráng, mô phỏng theo kinh thành Trường An, với kết cấu gồm hoàng thành, cung thành và ngoại quách.

• Trục lăng chạy theo hướng Nam – Bắc dài 4,9km

• Chu vi cung thành: 19km

• Chu vi toàn khu vực ngoại thành: 130km

• 308 phòng trong sân nội, tất cả đều được quy hoạch chi tiết

• Đường từ cổng vào cửa mộ dài 631m, lát đá lớn nguyên khối

• Tổng diện tích khu lăng mộ ước tính hơn 2,3 triệu m²

Đây không chỉ là nơi an nghỉ của hai nhân vật quyền lực bậc nhất triều Đường, mà còn là một trong những kiệt tác kiến trúc lăng tẩm quy mô nhất trong lịch sử Trung Hoa cổ đại – nơi kết tinh quyền lực, trí tuệ và huyền thoại của một nữ đế vượt thời đại.

Ẩn sâu bên trong khu lăng mộ Càn Lăng là một trong những dấu tích gây tranh luận nhiều nhất trong lịch sử Trung Hoa – tấm bia đá khổng lồ cao 7,5 mét, nặng gần 100 tấn, hoàn toàn không khắc một chữ nào, được gọi là “Vô tự bia”.

Việc một vị hoàng đế – đặc biệt là một nữ đế duy nhất trong lịch sử Trung Quốc – lại để trống tấm bia tưởng niệm của mình là điều hiếm có, tạo nên không ít giả thuyết và tranh cãi qua nhiều thế kỷ. Trong đó, nổi bật nhất là 3 quan điểm chính:

• Công cao đức trọng – Công lao quá lớn, không thể gói gọn trong vài dòng, để hậu thế tự ghi nhận.

• Lịch sử phán xét – Không tự ca hay biện minh, để người đời đánh giá công – tội công bằng.

• Tránh thị phi – Giữ im lặng để tránh xuyên tạc, thể hiện sự điềm tĩnh và trí tuệ vượt thời đại.

• 61 bức tượng người bằng đá xếp dọc theo lối vào lăng mộ, gồm 32 tượng phía Tây và 29 tượng phía Đông, đều không còn đầu.

Điều kỳ lạ là toàn bộ phần đầu của các bức tượng này đều bị mất, nhưng cho đến nay không có lời giải thích nào thực sự thỏa đáng. Dựa vào tư thế, trang phục và ghi chép lịch sử, các học giả cho rằng đây là tượng của hoàng thân, sứ thần từ các nước láng giềng và quan chức Tây Vực – những người đến dâng lễ hoặc hộ tống lễ tang nữ hoàng đế.

Câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ: Phần đầu của các bức tượng hiện đang ở đâu? Ai đã phá huỷ chúng? Và vì lý do gì?

Có giả thuyết cho rằng 61 bức tượng không đầu tại Càn Lăng bị phá do trả thù chính trị sau khi Võ Tắc Thiên thoái vị, hoặc là hệ quả của xung đột văn hóa – quyền lực giữa triều Đường và các thế lực đối địch. Một số ý kiến khác cho rằng đây là hậu quả của thời gian, chiến tranh hay nạn trộm cổ vật qua nhiều thế kỷ.

Tuy nhiên, giả thuyết được nhiều chuyên gia đồng tình nhất là trận động đất Thiểm Tây năm 1556 đã làm đầu tượng vỡ rơi và bị vùi lấp. Sau này, một người dân khi cuốc đất trên núi Lương Sơn đã tìm thấy một số đầu tượng, củng cố thêm cho nhận định này. Đến nay, đây vẫn là lời giải thích hợp lý nhất, góp phần tăng thêm sự huyền bí cho lăng mộ Nữ hoàng Võ Tắc Thiên.

Bí Ẩn Càn Lăng – Kho Tàng Vẫn Được Canh Giữ